2019年8月30日 星期五

法蘊足論-21.緣起品-1.無明緣行

一時薄伽梵在室羅筏,住逝多林給孤獨園。
1.爾時世尊告苾芻眾:吾當為汝宣說緣起、緣已生法,汝應諦聽,極善作意。
2.云何緣起?謂依此有彼有,此生故彼生,謂無明緣行、行緣識、識緣名色、名色緣六處、六處緣觸、觸緣受、受緣愛、愛緣取、取緣有、有緣生、生緣老死,發生愁、歎、苦、憂、擾惱,如是便集純大苦蘊。
3.苾芻!當知!生緣老死,若佛出世、若不出世,如是緣起,法住、法界,一切如來自然通達、等覺,宣說、施設、建立,分別、開示,令其顯了,謂生緣老死,如是乃至無明緣行,應知亦爾。
4.此中所有法性、法定、法理、法趣,是真、是實、是諦、是如,非妄、非虛,非倒、非異,是名緣起。
5.云何名為緣已生法?謂無明、行、識、名色、六處、觸、受、愛、取、有、生、老死,如是名為緣已生法。
6.苾芻!當知!老死是無常、是有為、是所造作、是緣已生,盡法、沒法、離法、滅法。生、有、取、愛、受、觸、六處、名色、識、行、無明亦爾。
7.苾芻!當知!我諸多聞賢聖弟子,於此緣起、緣已生法,能以正慧,如實善見、善知、善了、善思惟、善通達,不依前際而起愚惑,謂我於過去世為曾有非有?何等我曾有?云何我曾有?
8.不依後際而起愚惑,謂我於未來世為當有非有?何等我當有?云何我當有?
9.亦不依內而起愚惑,謂何等是我?此我云何?我誰所有?我當有誰?今此有情從何而來?於此處沒當往何所?
10.彼如是知,如是見故,所有世間各別見趣,謂我論相應、有情論相應、命者論相應、吉凶論相應,瑩飾、防護,執為己有,有苦、有礙,有災、有熱。
11.彼於爾時,得斷、遍知,如斷樹根及多羅頂,無復勢力,後永不生。所以者何?謂我多聞賢聖弟子,於此緣起、緣已生法,能以正慧,如實善見、善知、善了、善思惟、善通達故。時諸苾芻。歡喜敬受。
[參考]

1.雜阿含296經
如是我聞:一時,佛住王舍城迦蘭陀竹園。
1)爾時,世尊告諸比丘:我今當說因緣法及緣生法。
2)云何為因緣法?謂此有故彼有,謂緣無明行,緣行識,乃至如是如是純大苦聚集。
3)云何緣生法?謂無明、行。若佛出世,若未出世,此法常住,法住、法界,彼如來自所覺知,成等正覺,為人演說,開示、顯發,謂緣無明有行,乃至緣生有老死。若佛出世,若未出世,此法常住,法住、法界,彼如來自覺知,成等正覺,為人演說,開示、顯發,謂緣生故,有老、病、死、憂、悲、惱、苦。
4)此等諸法,法住、法空、法如、法爾,法不離如,法不異如,審諦、真實、不顛倒。如是隨順緣起,是名緣生法。謂無明、行、識、名色、六入處、觸、受、愛、取、有、生、老、病、死、憂、悲、惱、苦,是名緣生法。
5)多聞聖弟子,於此因緣法、緣生法,正知善見,不求前際,言:我過去世若有、若無?我過去世何等類?我過去世何如?
6)不求後際:我於當來世為有、為無?云何類?何如?
7)內不猶豫:此是何等?云何有此為前?誰終當云何之?此眾生從何來?於此沒當何之?
8)若沙門、婆羅門起凡俗見所繫,謂說我見所繫、說眾生見所繫、說壽命見所繫、忌諱吉慶見所繫。
9)爾時,悉斷、悉知,斷其根本,如截多羅樹頭,於未來世,成不生法。是名多聞聖弟子於因緣法、緣生法如實正知,善見、善覺、善修、善入。佛說此經已,諸比丘聞佛所說,歡喜奉行。
2.佛說法乘義決定經
云何十二緣生支?佛言:所謂無明緣行;行緣識;識緣名色;名色緣六入;六入緣觸;觸緣受;受緣愛;愛緣取;取緣有;有緣生;生緣老盡、憂悲、苦惱。
tatra bhikṣavaḥ katamo dvādaśāṅgaḥ pratītyasamutpādaḥ? avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ | saṃskārapratyayaṃ vijñānam | vijñānapratyayaṃ nāmarūpam | nāmarūpapratyayaṃ ṣaḍāyatanam | ṣaḍāyatanapratyayaḥ sparśaḥ | sparśapratyayā vedanā | vedanāpratyayā tṛṣṇā | tṛṣṇāpratyayādupādānam | upādānapratyayādbhavaḥ | bhavapratyayājjātiḥ | jātipratyayā jarāmaraṇaśokaparidevaduḥkhadaurmanasyopāyāsāḥ saṃbhavanti | evamasya kevalasya mahato duḥkhaskandhasya samudayo bhavati || 


1.緣起、緣已生法
此中,緣起、緣已生法。其體雖一,而義有異。謂或有緣起,非緣已生法。或有緣已生法,非緣起。或有緣起,亦緣已生法。或有非緣起,亦非緣已生法。
1)或有緣起,非緣已生法者,無也。
2)或有緣已生法,非緣起者,謂無明、行、識、名色、六處、觸、受、愛、取、有、生、老死。
3)或有緣起,亦緣已生法者,謂生定能生於老死。如是生支,定能為緣,是緣起性及緣已生法性。如是有、取、愛、受、觸、六處、名色、識、行、無明,應知亦爾。
4)非緣起,非緣已生法者,謂除前相。

2.緣起決定
又生緣老死者,謂此生支雖異生異滅,而緣起理,恒時決定。
1)若過去生,非老死緣者,應未來生,亦非老死緣。
2)若未來生,非老死緣者,應過去生,亦非老死緣。
3)若過去生,非老死緣者,應現在生,亦非老死緣。
4)若現在生,非老死緣者,應過去生,亦非老死緣。
5)若未來生,非老死緣者,應現在生,亦非老死緣。
6)若現在生,非老死緣者,應未來生,亦非老死緣。
7)若佛出世時,生非老死緣者,應佛不出世時,生亦非老死緣。
8)若佛不出世時,生非老緣者,應佛出世時,生亦非老緣。
9)若緣起理,有顛倒者,應成二分,不決定故。應可破壞,理雜亂故。若爾,不應施設緣起,佛不應說生緣老死。然佛所說生緣老死,理趣決定。
10)去、來、今世,有佛、無佛,曾無改轉。法性恒然,不隱、不沒、不傾、不動,其理湛然。
11)前聖後聖,同所遊履,是真、是實、是諦、是如,非妄、非虛、非倒、非異。
是故佛說生緣老死。如是有、取、愛、受、觸、六處、名色、識、行、無明緣行亦爾。

3.無明緣行
3.1.無明
復次,無明緣行者。云何無明?
謂於前際無知,後際無知,前後際無知。於內無知,外無知,內外無知。於業無知,異熟無知,業異熟無知。於善作業無知,惡作業無知,善惡作業無知。於因無知,因所生法無知。於佛、法、僧無知。於苦、集、滅、道無知。於善、不善法無知。於有罪、無罪法無知。於應脩、不應脩法無知。於下劣、勝妙法無知。於黑白法無知。於有敵對法無知。於緣生無知。於六觸處如實無知。如是無知、無見、非現觀,黑闇、愚癡、無明、盲冥。罩網、纏裹、頑騃、渾濁、障蓋、發盲。發無明、發無智、發劣慧。障礙善品,令不涅槃。無明漏、無明瀑流、無套軛。無明毒根、無明毒莖、無明毒枝、無明毒葉、無明毒花、無明毒果。癡、等癡、極癡。欣、等欣、極欣。癡類、癡生,總名無明。
1. (avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ)
(DhskD 3r1) saṃmohaḥ pramoho mohaṃ mohajam iyam ucyate avidyā /

1)引經一-貪瞋癡
云何無明緣行?謂世尊說:苾芻當知!無明為因,無明為緣,故貪、瞋、癡起。
avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ katame / evam uktaṃ bhagavatā / avidyā bhikṣavo hetuḥ saṃrāgāya hetuḥ saṃdveṣāya hetuḥ saṃmohāya /
此貪、瞋、癡性,是名無明緣行。
iti (DhskD 3r2) yā sā saṃrāgatā saṃmohatā iyam ucyate avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ /
[參考]雜阿含334經
緣眼、色,生不正思惟,生於癡。彼癡者是無明,癡求欲名為愛,愛所作名為業。如是,比丘!不正思惟因無明為愛,無明因愛,愛因為業,業因為眼。耳、鼻、舌、身、意亦如是說。

2)引經二-惡不善法
復次,如世尊說:苾芻當知!無明為前行,無明為幖幟,故起無量種惡不善法,謂無慚、無愧等。
api khalv evam uktaṃ bhagavatā / avidyā bhikṣavaḥ pūrvaṃgamaṃ pūrvanimittam anekavidhānāṃ pāpakānām akuśalānāṃ (DhskD 3r3) dharmāṇāṃ samutpattaye 'nūtpātiko bhavati yad uta āḥrīkyaṃ cānapatrāpyaṃ ca /
由無慚、無愧故,起諸邪見。
ahrīmān bhikṣavo bhikṣur anapatrāpī mithyādṛṣṭiko bhavati /
由邪見故,起邪思惟。
 tatra bhikṣavo mithyā mithyādṛṣṭyā mithyāsaṃkalpo bhavati /
由邪思惟故,起邪語。
mithyāsaṃkalpān (DhskD 3r4) mithyāvācaṃ bhāṣati /
由邪語故,起邪業。
mithyāvāco mithyākarmāntaḥ prabhavati /
由邪業故,起邪命。
mithyākarmāntān mithyājīvaḥ prabhavati /
由邪命故,起邪勤。
mithyājīvān mithyāvyāyāmaḥ prabhavati /
由邪勤故,起邪念。
mithyāvyāyāmān mithyāsmṛtiḥ prabhavati /
由邪念故,起邪定。
mithyāsmṛter (DhskD 3r5) mithyāsamādhiḥ prabhavati /
此邪見、邪思惟、邪語、邪業、邪命、邪勤、邪念、邪定,是名無明緣行。
iti yā sā mithyādṛṣṭir mithyāsaṃkalpo mithyāvāṅ mithyākarmānto mithyājīvo mithyāvyāyāmo mithyāsmṛtiḥ mithyāsamādhir ima ucyante avidyāpratyayāḥ (DhskD 3r6) saṃskārāḥ /
[參考]雜阿含749經
世尊告諸比丘:若無明為前相,故生諸惡不善法。時,隨生無慚、無愧;無慚、無愧生已,隨生邪見;邪見生已,能起邪志、邪語、邪業、邪命、邪方便、邪念、邪定。

3)引經三-惡不善法
復次,如世尊說:苾芻當知!起無量種惡不善法,一切皆以無明為根,無明為集,是無明類,從無明生。
api khalv evaṃ uktaṃ bhagavatā /ye ke cid bhikṣavo 'nekavidhāḥ pāpakā akuśalā dharmāḥ saṃbhavanti sarve te avidyāmūlakā avidyāsamudayā avidyājātīyā avidyāprabhavā / (DhskD 3r7)
墮無明趣者,不如實知善、不善法,有罪、無罪法,應脩、不應脩法,下劣、勝妙法,黑白法、有敵對法、緣生諸法。
avidāgato hi bhikṣavaḥ ajānan kuśalākuśalān dharmān yathābhūtaṃ na prajānāti sāvadyān avadyān sevitavyāsevitavyān hīnapraṇītān kṛṣṇaśuklān sapratibhāgapratītyasamutpannān (DhskD 3r8) dharmān yathābhūtaṃ na prajānāti /
不如實知此諸法故,便起邪見、邪思惟、乃至邪念、邪定,是名無明緣行。
sa evaṃ kuśalākuśalān dharmān yathābhūtam aprajānan sāvadyānavadyān sevitavyāsevitavyān hīna-praṇīta-kṛṣṇa-śukla-sapratibhāga-pratītyasamutpannān (DhskD 3r9) dharmān yathābhūtam aprajānan mithyādṛṣṭiko bhavati / tatra bhikṣavo mithyādṛṣṭyā mithyāsaṃkalpaḥ prabhavati vistareṇa yathā pūrvoktaṃ / ima ucyante avidyāpratyayāḥ saṃskārāḥ /
[參考]雜阿含750經
世尊告諸比丘:「若比丘!諸惡不善法,比丘,一切皆以無明為根本,無明集、無明生、無明起。所以者何?無明者無知,於善、不善法不如實知,有罪、無罪,下法、上法,染污,不染污,分別、不分別,緣起、非緣起不如實知;不如實知故,起於邪見,起於邪見已,能起邪志、邪語、邪業、邪命、邪方便、邪念、邪定。

4)引經四-福非福及不動行
復次,瓮喻經中,佛作是說:無明為緣,造福非福及不動行。
(DhskD 3v1) api khalv evam uktaṃ bhagavatā kuṃbhopame vyākaraṇe / puṇyān api saṃskārān abhisaṃskaroti avidyāpratyayān / apuṇyān apy āniṃjyān api saṃskārān abhisaṃskaroti /
[參考]雜阿含292經
思量彼行何因、何集、何生、何觸?知彼行無明因、無明集、無明生、無明觸。彼福行無明緣,非福行亦無明緣,非福不福行亦無明緣。

3.2.行
1)福行
云何福行?謂有漏善身業、語業、心心所法、不相應行。
avidyāpratyayāḥ puṇyasaṃskārāḥ katame / āha kuśalaṃ kāyakarma (DhskD 3v2) vākkarma kuśalāś cittacaitasikā dharmāḥ kuśalāś cittaviprayuktāḥ saṃskārāḥ /
如是諸行長夜能招可愛、可樂、可欣、可意諸異熟果。
yad api tat kuśalasya kāyakarmavākkarmaṇaḥ kuśalānāṃ cittacaitasikānāṃ kuśalānāṃ cittaviprayuktānāṃ saṃskārāṇāṃ dīrgharātraṃ iṣṭaṃ kāntaṃ priyaṃ (DhskD 3v3) manāpaṃ vipākaṃ pratisaṃvedayate
此果名福,亦名福果,以是福業異熟果故。是名福行。
tad idam ucyate puṇyam iti vā puṇyaphalam iti vā puṇyaphalavipākam iti vā /
[參考]雜阿含787經
何等為向正者樂於法,不違於法?謂正見人,若身業隨所見,若口業、若思、若欲、若願、若為,悉皆隨順,得可愛、可念、可意果。所以者何?以見正故,謂正見。正見者,能起正志、正語、正業、正命、正方便、正念、正定,是名向正者樂於法,不違於法。

2)非福行
云何非福行?謂諸不善身業、語業、心心所法、不相應行。
apuṇyāḥ saṃskārāḥ katame / āhākuśalaṃ kāyakarmavākkarma akuśalāś cittacaitasikā dharmāḥ akuśalāś cittaviprayuktāḥ (DhskD 3v4) saṃskārā /
如是諸行長夜能招不可愛、不可樂、不可欣、不可意諸異熟果。
yad api tad akuśalasya kāyakarmavākkarmaṇaḥ akuśalānāṃ cittacaitasikānāṃ dharmāṇām akuśalānāṃ cittaviprayuktānāṃ saṃskārāṇāṃ dīrgharātram aniṣṭam akāntam apriyam amanāpaṃ pratisaṃvedayate
此果名非福,亦名非福果,是非福業異熟果故。是名非福行。
tad (DhskD 3v5) ucyate apuṇyam iti vā apuṇyaphalam iti vā apuṇyaphalavipākam iti vā / ima ucyante apuṇyāḥ saṃskārāḥ /
[參考]雜阿含787經
世尊告諸比丘:向邪者違於法,不樂於法。向正者樂於法,不違於法。
何等為向邪者違於法,不樂於法?謂邪見人,身業如所見,口業如所見。若思、若欲、若願、若為,彼皆隨順,一切得不愛果,不念、不可意果。所以者何?以見惡故,謂邪見。邪見者,起邪志、邪語、邪業、邪命、邪方便、邪念、邪定,是向邪者違於法,不樂於法。

3)不動行
云何不動行?謂四無色定諸有漏善,是名不動行。
āniṃjyāḥ saṃskārāḥ katame / āha / catvāry ārūpyāṇy āniṃjyam ity ucyate //

3.3.云何無明為緣造非福行
云何無明為緣造非福行?謂有一類,由貪、瞋、癡纏縛心故,造身、語、意三種惡行。
katham apuṇyān saṃskārān abhisaṃskurute (DhskD 3v6) avidyāpratyayān / āha / yathā khalv ihaikatyo rāgaparyavasthito dveṣapāryavasthito mohaparyavasthitaḥ kāyena duścaritaṃ carati vācā manasā duścaritaṃ carati /
此三惡行,名非福行。
itīme te akuśalāḥ kāyasaṃskārā vāksaṃskārā (DhskD 3v7) manaḥsaṃskārā / ima ucyante apuṇyāḥ saṃskārā /
由此因緣身壞命終,墮於地獄,於彼復造非福行等,是名無明為緣造非福行。
yad api taddhetos tatpratyayaṃ kāyasya bhedān narakeṣūpapadyante / tatra ca saṃskārān abhinirvartayante / evam apuṇyān saṃskārān abhisaṃskaroti avidyāpratyayān /
如說地獄,傍生、鬼界,應知亦爾。
yathā (DhskD 3v8) narakeṣv evaṃ tiryakpreteṣu /
[參考]雜阿含94經
婆羅門!若善男子不習近善知識,不數聞法,不正思惟,身行惡行,口行惡行,意行惡行。行惡因緣故,身壞命終,墮惡趣泥梨中。
[參考]雜阿含1042經
世尊!何因、何緣有眾生身壞命終,生地獄中?佛告諸婆羅門長者:行非法行、行危嶮行因緣故,身壞命終,生地獄中。諸婆羅門長者白佛:行何等非法行、危嶮行,身壞命終,生地獄中?佛告婆羅門長者:殺生,乃至邪見,具足十不善業因緣故。婆羅門!是非法行、危嶮行,身壞命終,生地獄中。

3.4.云何無明為緣造福行
1)人趣
云何無明為緣造福行?謂有一類,於人趣樂,繫心悕求,彼作是念:願我當生人趣同分,與諸人眾同受快樂。因此悕求,造能感人趣身語意妙行。
kathaṃ puṇyān saṃskārān abhisaṃskaroti avidyāpratyayān / āha / yathā khalv ihaikatyo manuṣyasukhakeṣv avekṣāvān bhavati pratibaddhacittas / tasyaivaṃ bhavaty / aho batāhaṃ manuṣyasukhakānāṃ sabhāgatāyām (DhskD 3v9) upapadyeyam iti / sa taṃ prārthayamānas taddhetukaṃ saṃvartanīyaṃ kāyena sucaritaṃ carati vācā manasā sucaritaṃ carati /
此三妙行,名為福行。
iti ye te kuśalāḥ kāyasaṃskārā vā vāksaṃskārā vā manaḥsaṃskārā vā ima ucyante puṇyāḥ (DhskD 3v10) saṃskārāḥ /
由此因緣身壞命終,生於人趣,與諸人眾,同受快樂,於彼復造諸福行等,是名無明為緣造福行。
yad api taddhetu tatpratyayaṃ kāyasya bhedān manuṣyasukhakānāṃ sabhāgatāyām upapadyate / tatra ca saṃskārān abhinirvartayaty / evaṃ puṇyān saṃskārān abhisaṃskaroti avidyāpratyayān /
有不繫心悕求人樂,但由無明蔽動心故,造身語意三種妙行。
na haivāvekṣāvān (DhskD 4r1) bhavati pratibaddhacittaḥ / api tv avidyāyāṃ satyām avidyāsaṃcetanāhetoḥ kāyena sucaritaṃ carati vācā manasā sucaritaṃ carati /
此三妙行,名為福行。由此因緣身壞命終,生於人趣,於彼復造諸福行等,是名無明為緣造福行。
iti ye te kuśalāḥ kāyasaṃskārā vistareṇa yāvan manuṣyasukhakānāṃ sabhāgatāyām upapadyate / (DhskD 4r2) tatra ca saṃskārān abhisaṃvartayaty / evaṃ puṇyān saṃskārān abhisaṃskurute avidyāpratyayān /

2)六欲天
如說人趣,四大王眾天、三十三天、夜摩天、兜史多天、樂變化天、他化自在天,應知亦爾。
yathā manuṣyasukhakānām evaṃ cāturmahārājakāyikānāṃ trayastriṃśānāṃ yāmānāṃ tuṣitānāṃ nirmāṇaratīnāṃ paranirmitavaśavartināṃ /
[參考]
1.雜阿含94經
善男子於如來法、律得淨信心,乃至正見真淨增明,戒增、施增、聞增、慧增,日夜增長。復於餘時親近善知識,聞說正法,內正思惟,行身善行,行口善行,行意善行故,以是因緣,身壞命終,化生天上。
2.雜阿含1042經
1)婆羅門白佛:何因緣諸眾生身壞命終,得生天上?佛告婆羅門長者:行法行、行正行,以是因緣故,身壞命終,得生天上。復問:世尊!行何等法行、何等正行,身壞命終,得生天上?佛告婆羅門長者:謂離殺生,乃至正見,十善業跡因緣故,身壞命終,得生天上。
2)婆羅門長者!若有行此法行、行此正行者,欲求剎利大性家、婆羅門大性家、居士大性家,悉得往生。所以者何?以法行、正行因緣故。
3)若復欲求生四王、三十三天,乃至他化自在天,悉得往生。所以者何?以法行、正行故,行淨戒者,其心所願,悉自然得。
4)若復如是法行、正行者,欲求生梵天,亦得往生。所以者何?以行正行、法行故,持戒清淨,心離愛欲,所願必得。
5)若復欲求往生光音、遍淨,乃至阿伽尼吒,亦復如是。所以者何?以彼持戒清淨,心離欲故。
6)若復欲求離欲、惡不善法,有覺有觀,乃至第四禪具足住,悉得成就。所以者何?以彼法行、正行故,持戒清淨,心離愛欲,所願必得。欲求慈、悲、喜、捨,空入處、識入處、無所有入處、非想非非想入處皆悉得。所以者何?以法行、正行故,持戒清淨,心離愛欲,所願必得。
7)欲求斷三結,得須陀洹、斯陀含、阿那含果,無量神通,天耳、他心智、宿命智、生死智、漏盡智皆悉得。所以者何?以法行、正行故,持戒、離欲,所願必得。
[註]阿伽尼吒,akaniṣṭha,色究竟天。

3)梵眾天
復有一類,於梵眾天,繫心悕求,彼作是念:願我當生梵眾天眾同分中。
(DhskD 4r3) yathā khalv ihaiko brahmakāyikānāṃ devānām avekṣāvān bhavati pratibaddhacittaḥ / tasyaivaṃ bhavati / aho batāhaṃ brahmakāyikānāṃ devānāṃ sabhāgatāyām upapadyeyaṃ /
因此悕求,勤修加行,離欲、惡不善法,有尋有伺離生喜樂,初靜慮具足住。
sa taṃ prārthayamānaḥ taddhetos tatsaṃvartanīyaṃ viviktaṃ kāmair viviktaṃ (DhskD 4r4) pāpakair akuśalair dharmaiḥ savitarkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ prītisukhaṃ prathamaṃ dhyānam upasaṃpadya viharati /
於此定中,諸身律儀、語律儀、命清淨,名為福行。
tathā samāpannasya yat kāyasaṃvaro vāksaṃvaraḥ ājīvapariśuddhiḥ ima ucyante puṇyāḥ saṃskārāḥ /
由此因緣身壞命終,生梵眾天眾同分中,於彼復造諸福行等,是名無明為緣造福行。
yad api taddhetos tatpratyayaṃ (DhskD 4r5) kāyasya bhedād braḥmakāyikānāṃ devānāṃ sabhāgatāyām upapadyate / tatra ca saṃskārān abhinirvartayati / evaṃ puṇyān saṃskārān abhinirvartayaty avidyāpratyayān /
有不繫心悕求生彼,但由無明敝動心故,勤修加行,離欲、惡不善法,有尋、有伺,離生喜樂,初靜慮具足住。
na haivāvekṣāvān bhavati pratibaddhacittaḥ / api (DhskD 4r6) tv avidyāyāṃ satyām avidyāsaṃcetanāhetor viviktaṃ kāmair yāvat prathamaṃ dhyānam upasaṃpadya viharati /
於此定中,諸身律儀、語律儀、命清淨,名為福行。
tathā samāpannasya yaḥ kāyasaṃvaro vāksaṃvaraḥ / vistareṇa yāvat /
由此因緣身壞命終,生梵眾天眾同分中,於彼復造諸福行等,是名無明為緣造福行。
tatra ca saṃskārān abhinirvartayati / evam puṇyān (DhskD 4r7) saṃskārān abhinirvartayaty avidyāpratyayān*/

4)色界諸天
如說梵眾天,梵輔天、大梵天,少光天、無量光天、極光淨天,少淨天、無量淨天、遍淨天,無雲天、福生天、廣果天。隨其所應,廣說亦爾。
yathā brahmakāyikānām evaṃ brahmapurohitānāṃ mahābraḥmāṇāṃ parīttābhānāṃ apramāṇābhānām ābhāsvarāṇāṃ parīttaśubhānām apramāṇaśubhānāṃ śubhakṛtsnānām anabhrakāṇāṃ (DhskD 4r8) puṇyaprasavānāṃ bṛhatphalānāṃ / eṣu sarveṣu yathāyogyāni dhyānāni vaktavyāni /

5)無想天
復有一類,於無想天繫心悕求,彼作是念:願我當生無想天眾同分中。
yathā khalv ihaikatyaḥ asaṃjñisatvānāṃ devānām avekṣāvān bhavati pratibaddhacittaḥ / tasyaivaṃ bhavaty / aho batāhaṃ asaṃjñisattvānāṃ devānāṃ (DhskD 4r9) sabhāgatāyām upapadyeyaṃ /
因此怖求,勤修加行。思惟諸想是粗、苦、障,思惟無想是靜、妙、離。
sa taṃ prārthayamānas taddhetos tatsaṃvartanīyaṃ saṃjñām audārikato duḥkhilataḥ sthūlabhittikato manasikaroti āsaṃjñikaṃ ca śāntataḥ praṇītato niḥsaraṇataḥ /
由此思惟,能滅諸想,安住無想。
tasya saṃjñām audārikato (DhskD 4r10) duḥkhilataḥ sthūlabhittikato manasikurvataḥ āsaṃjñikaṃ ca śāntataḥ praṇītato niḥsaraṇataḥ saṃjñā antarāyaty āsaṃjñikaṃ ca saṃsthihati /
彼諸想滅,住無想時,名無想定。
yatrāsya saṃjñā antarāyaty āsaṃjñikaṃ saṃsthihaty etāvad (DhskD 4v1) asaṃjñisamāpattiṃ samāpanna iti vaktavyaṃ /
入此定時,諸身律儀、語律儀、命清淨,名為福行。
tathā samāpannasya yaḥ kāyasaṃvaro vāksaṃvaraḥ ājīvaviśuddhir ima ucyante puṇyāḥ saṃskārāḥ /
由此因緣身壞命終,生無想天眾同分中,於彼亦能造少福行,是名無明為緣造福行。
yad api taddhetos tatpratyayaṃ kāyasya bhedād asaṃjñisattvānāṃ sabhāgatāyām (DhskD 4v2) upapadyate / tatra ca saṃskārān abhisaṃnirvartayaty avidyāpratyayān /
有不繫心悕求生彼,但由無明敝動心故,勤修加行,思惟諸想是粗、苦、障,思惟無想是靜、妙離。
na haivāvekṣāvān bhavati pratibaddhacitto / 'pi tv avidyāyāṃ satyāṃ avidyābhisaṃcetanāhetoḥ saṃjñām audārikato duḥkhilataḥ sthūlabhittikato (DhskD 4v3) manasikurute āsaṃjñikaṃ ca śāntataḥ praṇītato niḥsaraṇataḥ /
由此思惟,能滅諸想,安住無想。彼諸想滅,住無想時,名無想定。
tasya vistareṇa yāvad āsaṃjñikaṃ saṃsthihaty etāvat asaṃjñisamāpattiṃ samāpanna iti vaktavyaṃ /
入此定時,諸身律儀、語律儀、命清淨,名為福行。
tathā samāpannasya yaḥ kāyasaṃvaro / vistareṇa (DhskD 4v4) yāvat /
由此因緣身壞命終,生無想天眾同分中,於彼亦能造少福行,是名無明為緣造福行。
tatra ca saṃskārān abhinirvartayaty / evaṃ puṇyān saṃskārān abhisaṃskaroty avidyāpratyayān /

3.5.云何無明為緣造不動行
1)空無邊處天
云何無明為緣造不動行?謂有一類,於空無邊處天,繫心悕求,彼作是念:願我當生空無邊處天眾同分中。
katham āniṃjyān saṃskārān abhisaṃskaroty avidyāpratyayān / āha / yathā khalv ihaikatyaḥ ākāśānantyāyatanānāṃ devānām (DhskD 4v5) avekṣāvān bhavati pratibaddhacittaḥ / tasyaivaṃ bhavaty / aho batāhaṃ ākāśānantyāyatanānāṃ devānāṃ sabhāgatāyām upapadyeyaṃ /
因此悕求,勤修加行,超諸色想,滅有對想。不思惟種種想,入無邊空,空無邊處具足住。
sa taṃ prārthayamānaḥ taddhetos tatsaṃvartanīyaṃ sarvaśo rūpasaṃjnānām atikramāt (DhskD 4v6) pratighasaṃjñānāṃ astaṃgamān nānātvasaṃjñānām amanasikārād anantam ākāśam ity ākāśānantyāyatanam upasaṃpadya viharati /
於此定中,諸思、等思,現前等思、已思、當思。思性、思類,造心意業,名不動行。
tathā samāpannasya yā cetanā cetitaṃ cetanāmitaṃ cetayitatvaṃ (DhskD 4v7) cetanāgataṃ cittābhisaṃskāro manaskarma ima ucyante āniṃjyāḥ saṃskārāḥ /
由此因緣身壞命終,生空無邊處天眾同分中,於彼復能造不動行,是名無明為緣造不動行。
yad api taddhetos tatpratyayaṃ kāyasya bhedād ākāśānantyāyatanānāṃ devānāṃ sabhāgatāyām upapadyate tatra ca saṃskārān (DhskD 4v8) abhinirvartayaty / evam āniṃjyān saṃskārān abhinirvartayaty avidyāpratyayān /
有不繫心悕求生彼,但由無明蔽動心故,勤修加行,超諸色想,滅有對想。不思惟種種想,入無邊空,空無邊處具足住。
na haivāvekṣāvān bhavati pratibaddhacittaḥ / api tv avidyāyāṃ satyāṃ avidyābhisaṃcetanāhetoḥ sarvaśo rūpasaṃjñānāṃ samatikramād (DhskD 4v9) vistareṇa yāvad ākāśānantyāyatanam upasaṃpadya viharati /
定中,諸思、等思,現前等思、已思、當思,思性、思類,造心意業,名不動行。
tathā samāpannasya yā cetanā vistareṇa ima ucyante āniṃjyāḥ saṃskārā /
由此因緣身壞命終,生空無邊處天眾同分中,於彼復能造不動行,是名無明為緣造不動行。
yad api taddhetos tatpratyayaṃ kāyasya bhedād ākāśānantyāyatanānāṃ (DhskD 4v10) devānāṃ sabhāgatāyām upapadyate / tatra ca saṃskārān abhinirvartayaty / evaṃ āniṃjyān saṃskārān abhinirvartayaty avidyāpratyayān* /

2)餘三無色界
如說空無邊處、識無邊處、無所有處、非想非非想處,應知亦爾。
yathākāśānantyāyatanānām evaṃ vijñānānantyāyatanānām ākiṃcanyāyatanānāṃ (DhskD 5r1) naivasaṃjñānāsaṃjñāyatanānām eteṣāṃ pratyekapratyekasaḥ ārūpyā vaktavyā /

3.6.結
如是諸行,無明為緣,無明為依,無明為建立故,起、等起,生、等生,聚集、出現,故名無明緣行。
iti ye te saṃskārā avidyām āgamyāvidyāṃ niśrityāvidyāṃ pratiṣṭhāya utpadyanti samutpadyante jāyanti saṃjāyanti samudāgacchanti (DhskD 5r2) prādurbhavanti ima ucyante avidyāpratyayās saṃskārāḥ //